انقلاب در حسابداری شرکت‌های بیمه/ علی صلاحی نژاد، محمد باقرآبادی
آیین- میزان شفافیت صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه‌ای موضوعی است که طی سالهای اخیر بسیار بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع همواره محل بحث بین شرکت‌های بیمه‌ای، نهاد ناظر و سرمایه‌گذاران بوده که ناشی از نبود زبان مشترک و شفافیت در اندازه‌گیری و سنجش دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت‌های بیمه است.
متن یادداشت سایت تحلیلی- خبری آیین به قلم علی صلاحی‌نژاد، معاون مالی - اداری بیمه ملت و محمدباقرآبادی، حسابدار رسمی با عنوان « انقلاب در حسابداری شرکت‌های بیمه » به نقل از دنیای اقتصاد شرح ذیل است:
میزان شفافیت صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه‌ای موضوعی است که طی سالهای اخیر بسیار بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع همواره محل بحث بین شرکت‌های بیمه‌ای، نهاد ناظر و سرمایه‌گذاران بوده که ناشی از نبود زبان مشترک و شفافیت در اندازه‌گیری و سنجش دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت‌های بیمه است. در این بین استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی تلاش کرده تا با ایجاد رویه‌های مشترک بین تمامی شرکت‌ها (از طریق الزامات شناخت و اندازه‌گیری)، موجبات ارتقای شفافیت صورت‌های مالی را فراهم کنند. پذیرش و اجرای این استانداردها تاکنون در بیش از 130 کشور نشان‌دهنده مقبولیت آن در دنیا است که با توجه به آمادگی ایران و به‌خصوص شرکت‌های بیمه‌ای برای ورود به بازارهای جهانی، پیاده‌سازی و اجرای این استانداردها برای شرکت‌های بیمه ضروری می‌نماید. برخلاف استانداردهای محلی و جاری که بیشتر درگیر جزئیات و قواعد اجرایی و تفاسیر متعدد هستند، استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی بر اهداف و اصول استوار هستند و تلاش می‌کنند در راستای ایجاد شفافیت بیشتر شرکت ها، دارایی‌ها و بدهی‌های خود را به ارزش‌های منصفانه ثبت و گزارش کنند. ارزش منصفانه را می‌توان شالوده و زیر بنای این استانداردها در نظر گرفت.
در بیانیه 157 هیات استانداردهای حسابداری مالی با نام «اندازه‌گیری ارزش منصفانه» تعریف جامعی از ارزش منصفانه ارائه شده است اما به تعبیر ساده، ارزش منصفانه، قیمتی است که در آن فروشنده مطلع و آگاه، حاضر به فروش و خریدار مطلع و آگاه حاضر به خرید است. هیات استانداردهای حسابداری بین‌المللی در استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 4 با عنوان قراردادهای بیمه‌ای تلاش کرده است با ارائه راهنمایی‌های لازم شرکت‌های بیمه‌ای را در راستای پیاده‌سازی این استانداردها یاری کند. عوامل متعددی در پیاده‌سازی موفق استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی نقش دارند، اما آنچه که باعث شده نگارنده با لفظ انقلاب، از اجرایِ این استانداردها در شرکت‌های بیمه ایرانی یاد کند، نبود مکانیزم مدون و منسجم تشخیص ارزش منصفانه در این شرکت‌ها است. با پیاده‌سازی این استانداردها شرکت‌های بیمه باید دارایی‌ها و بدهی‌های خود (کهمهمترین بخش آن ذخایر فنی بیمه‌ای است) را به ارزش‌های منصفانه گزارش کنند، اما با توجه به نبود بازاری قابل اتکا برای محاسبه ارزش‌های منصفانه به نظر می‌رسد پیاده‌سازی آن در شرکت‌های بیمه امکان‌پذیر نباشد یا حداقل با چالش‌های اساسی روبه‌رو باشد.
هیات تدوین استانداردهای بین‌المللی پروژه شرکت‌های بیمه‌ای در استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی را به دو بخش تقسیم کرده است. در مارس 2004 فاز اول یعنی استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 4 با عنوان قراردادهای بیمه‌ای منتشر شد. این استاندارد تغییرات متعددی را در زمینه حسابداری قراردادهای بیمه‌ای و افزایش الزامات افشای مرتبط با جریانات نقدی آتی و ارائه افشائیات مرتبط با ریسکها ایجاد کرد. در فاز اول به‌طور کلی تعریف بیمه و فعالیت‌های بیمه‌ای ارائه شده است. نکته کلیدی توجه به این مطلب است که این استاندارد به‌عنوان زیربنای فاز دوم پروژه استاندارد حسابداری قراردادهای بیمه‌ای است. گزارشگری بدهیها به ارزش‌های منصفانه برای شرکت‌های بیمه‌ای اصلیترین چالش در پذیرش و اجرای استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی در فاز دوم استاندارد قراردادهای بیمه‌ای است و در این زمینه در صورت نداشتن نقشه راه و تامین زیرساخت‌های لازم قطعا صنعت بیمه با چالش‌های دشواری روبه‌رو خواهد شد.
کاهش رتبه مرکز تحقیقات شرکت رتبه‌بندی A.M.BEST
نگرانی ادامه داری که اکنون در فضای بین‌المللی وجود دارد آن است که بسیاری از کشورهای جهان با کاهش رتبه خود توسط آژانس‌های جهانی رتبه‌بندی مواجه شده‌اند. این کاهش رتبه‌بندی در پی تضعیف فضای اقتصادی جهان و سقوط قیمت کامودیتی‌ها و کالاهای اساسی (به‌ویژه نفت) بوده است. از طرفی انتظار نمی‌رود که در کوتاه‌مدت، وضعیت مازاد عرضه و تقاضای ضعیف بازارهای جهانی بهبود یابد. درآمدهای جهانی کمتر منجر به آن شده که کسری بودجه کشورها وهمچنین بدهی‌های آنها افزایش یابد و در مقابل هم ریسک اعتبار کشورها روند صعودی در پیش بگیرد. بهترین نمایندگان A.M به برخی سوالات متداول درباره مسائل اعتباری کشورها و ریسک کشورها در رتبه‌بندی‌ها می‌پردازند. رده‌بندی ریسک کشورها از نظر بهترین نمایندگان A.Mچیست؟ تحلیل ریسک کشورها که توسط نمایندگان A.M انجام می‌شود، از یک سیستم امتیازدهی کمی استفاده می‌کند که براساس داده‌های موجود طراحی شده و سطح ریسک را در یک کشور مشخص، بررسی می‌کند. البته علاوه‌بر آن، عوامل کیفی اثرگذار بر محیط عملیاتی بیمه‌گرها در کشورهای مختلف هم مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. کشورها در 5 رده مختلف قرار می‌گیرند که از CRT-1 (رده اول ریسک کشورها) تا CRT-5 را دربر می‌گیرد.
کشورهای گروه اول، از یک محیط باثبات برخوردار هستند و کمترین ریسک را مشاهده می‌کنند و در مقابل کشورهای گروه پنجم با بیشترین ریسک مواجه هستند. به همین دلیل است که این گروه از کشورها بیشترین چالش را برای ثبات، قدرت و عملکرد بیمه‌گرها ایجادمی کنند. آیا دراین رتبه‌بندی اعتباری به بدهی دولت‌ها توجه می‌شود؟ کارشناسان A.M. Best به‌طور تخصصی به رتبه‌بندی بیمه می‌پردازند و هیچ‌گونه رتبه‌بندی را درباره ارزش اعتباردولت کشورهای جهان انجام نمی‌دهند. ریسک کشورها که توسط A.M. Best سنجیده شده، شامل فضای کلی عملیاتی در یک کشور خاص می‌شود که یک شرکت بیمه باید با آن مواجه باشد و به صورت اثربخش و کارآ با چالش‌های آن برخورد کند تا بتواند به تعهدات مالی خود جامه عمل بپوشاند. ریسک کشورها شامل ریسک‌های اقتصادی، سیاسی و سیستم مالی می‌شود که به‌طور دقیقی، ترسیم کننده فضایی است که شرکت بیمه یک کشور باید در آن به فعالیت خود ادامه دهد. با توجه به آنکه ریسک کشورها در تمام رتبه‌بندی‌های قدرت مالی A.M. Best (FSRs) به‌کار می‌رود، چه عواملی در فرآیند رتبه‌بندی آن لحاظ می‌شود؟
ریسک کشور یکی از چندین معیاری است که در ارزیابی یک شرکت مدنظر قرار می‌گیرد. ریسک کشور یک محیط عملیاتی بسیار چالشی‌تر برای این شرکت ایجاد می‌کند به همین دلیل است که در ارزیابی‌های A.M. Best از قدرت تراز تجاری، عملکرد عملیاتی و وضعیت کسب‌وکار به‌عنوان یک عامل مهم حضور می‌یابد. اثر ریسک کشور برای هرکدام از بیمه‌گرها به صورت مجزا ارزیابی شده و براساس توانایی آن بیمه‌گر برای مواجهه، مدیریت می‌شود و کاهش می‌یابد. کارشناسان و نمایندگان A.M تعدادی از معیارها را برای این منظور، ملاک ارزیابی قرار می‌دهند که عبارت است از:
• سطح سرمایه مازادی که توسط شرکت‌ها نگهداری می‌شود تا ریسک محیط عملیاتی را جذب کرده یا کاهش دهند.
• استفاده از دانش بازار داخلی برای بهبود عملکرد محاسبه خسارت
• شرایط یا معیارهای خاصی که برای کاهش یا محدود کردن بروز ریسک به‌کار می‌روند
• دارایی‌های تنوع بخشیده شده و سبدهای بیمه‌ای
• اقدامات کاهش ریسک
• برنامه‌های حوادث غیرمنتظره
• قدرت سهامداران و انعطاف‌پذیری A.M. Best
تحلیل A.M. Best به این نکته اشراف دارد که در هر صورت، عواملی در ریسک کشورها وجود دارد که بخشی جداناپذیر از بازارها است و نمی‌توان از آنها اجتناب کرد. این عوامل را باید پذیرفت. ثبات سیاسی، اجتماعی یا منطقه‌ای نمونه‌هایی از این عوامل هستند و بخشی از محیط کلی کسب‌وکار به‌شمار می‌آیند.
نظرات