انتظارات مبهم صنعت بیمه از شرکتهای بیمه مناطق آزاد / باید و نبایدهای انتقال شرکتهای مناطق آزاد به

آیین - در حال حاضر برخی شرکتهای بیمه مناطق ازاد که وابسته به شرکتهای بزرگ بازار بیمه هستند از ظرفیت های شرکتهای بیمه مادرشان استفاده می کنند در نتیجه در عرصه ای کار می کنند که حیطه فعالیت برای دیگران تنگ می شود./ اگر با بالا بردن غیر اصولی سرمایه ها انتقال شرکتهای مناطق آزاد به اصلی انجام شود عملا بخش واقعی اقتصاد خصوصی را حذف کرده ایم / شرکت بزرگی را می بینیم که درمناطق ازاد شعبه دارد و به دلیل ظرفیت هایی که دارد قادر است نرخ شکنی کند در حالیکه این قبیل رفتارها برای شرکتهای کوچکتر امکان پذیر نیست

به گزارش سایت تحلیلی - خبری آیین به نقل از ریسک نیوز ، مقایسه پتانسیل  ها و عملکرد شرکت  های بیمه مناطق آزاد نشانگر آن است که شرکت  های بیمه مناطق آزاد، علیرغم سهولت بسیار بیشتر در فضای کسب و کار، برخورداری از انواع مزایا و معافیت  های مالیاتی ویژه مناطق آزاد و آزادی عمل ناشی از آنها، نتوانسته  اند از نظر عملکردی پیشتازی ملموسی نسبت به شرکت  های سرزمین اصلی داشته باشند ، همین امر سبب گشته بسیاری از فعالان بیمه ای عدم توجیه اقتصادی فعالیت این نهادهای بیمه ای را مطرح کنند.

بر طبق طرح تحقیقاتی که پژوهشکده بیمه انجام داده ، تصریح شده است ، این شرکت  ها در جذب سرمایه  گذار خارجی، جذب پرتفوی بیمه  ای خارجی و حتی توسعه دامنه فعالیت یا گسترش کمی و کیفی شرکت خود ناتوان بوده  اند.

مجموع این عوامل، وضعیت نسبتا نامناسب این شرکت  ها، عدم دستیابی به اهداف نهاد ناظر از تاسیس شرکت  های بیمه در مناطق آزاد، لزوم اتخاذ تصمیم جدی در خصوص تعیین تکلیف این شرکت  ها را گوشزد می  نماید؛ لذا لازم است از طریق آسیب  شناسی دقیق و تفصیلی، نسبت به شناسایی و رفع موانع توسعه   آنها اقدام نموده و الزامات رشد سریع آنها را فراهم نمود؛ در غیر این صورت و با ادامه روند کنونی، به نظر نمی  رسد که شرکت  های مذکور حداقل در برخی از اهداف تعریف شده برای آنان، موفقیتی کسب کنند.

بر همين اساس پیشنهادات و راهکارهايي در قالب دو سناریوی مجزا مبنی بر «ادامه وضع موجود» یا «برچیدن نظام بیمه  ای مناطق آزاد و انتقال شرکت  های بیمه مناطق آزاد به سرزمین اصلی» در اين طرح ارايه شده است.

در حال حاضر چهار شرکت بیمه ای در مناطق آزاد فعالیت می کنند شرکتهای ایران معین و امید عملا وابسته به چهار شرکت بزرگ بازار بوده و از ظرفیت های بخش دولتی بهره مند هستند، از میان دو شرکت بیمه حافظ و آسماری نیز باید گفت شرکت بیمه مناطق آزاد حافظ در شرایط فعلی چه به لحاظ توانگری مالی و چه به لحاظ عملکرد مالی در وضعیت نه چندان مناسبی قرار دارد ضمن اینکه تلاطمات مدیریتی این شرکت بیمه ای چالش های آنرا دو چندان کرده است .

البته شرکت بیمه آسماری به دلیل رعایت موازین فنی و ارزیابی محتاطانه ریسک از وضعیت بهتری نسبت به سایر شرکتهای مذکور برخوردار است.

از سوی دیگر به اعتقاد برخی از فعالان بیمه ای ازآنجا که شرکتهای بیمه مناطق آزاد  عملا برای تمرین خصوصی سازی پا به عرصه بیمه گری نهادند ، در وضعیت فعلی فعالیت انها چندان توجیه اقتصادی ندارد ضمن اینکه عملا کمتر توانسته اند به برخی از اهداف ایجادشان از جمله جذب سرمایه گذاری خارجی جامه عمل بپوشانند.

این باور د رحالی است که برخی دیگر از بیمه گران معتقدند در صورتیکه طبق شرایط معقول ، انتظارات صنعت بیمه از شرکتهای بیمه مناطق آزاد مشخص باشد، ادامه فعالیت این شرکتها ، بخصوص در شرایط فعلی که با بهبود روابط بین الملل گره خورده خالی از توجیه نخواهد.

بهنام ایثاری ، فعال بیمه ای و مشاور مدیر عامل بیمه آسماری در این خصوص معتقد است ، پژوهشکده بیمه در خصوص نقش شرکتهای بیمه مناطق آزاد تحقیقاتی انجام داده ومجموعه ای حدود 170 صفحه ای ارایه  کرده ،  البته این تحقیقات و بررسی ها از خیلی جهات مثبت است چرا که به صورت آماری و مستند چالش های مربوط به شرکتهای بیمه مناطق آزاد را مورد بررسی قرار داده  ولی در جایی که وارد مباحث مربوط به تعیین تکلیف و نتیجه گیری می شود ، مقداری قابل نقد است.

وی افزود:برای اینکه موفقیت یک نهاد اقتصادی سنجیده شود مهمترین فاکتور شناسایی ظرفیت بازار است بدین معنا که ایا این شرکت با توجه به ظرفیت موجود بازار توانسته موفق عمل کند یا خیر؟در این راستا توجه به دلایل ایجاد یک نهاد اقتصادی مطابق با ظرفیت های بازار باید مد نظر قرار گیرد.

به گفته وی دلایل ایجاد شرکتهای بیمه فعال در مناطق آزاد هیچ ربطی به تحریم ها نداشته بلکه جذب سرمایه گذاری خارجی و به نوعی تقویت بخش خصوصی مطرح بوده و در واقع ایجاد آنها تمرینی برای خصوصی سازی بوده است .

وی ضمن تشریح وضعیت فعلی فعالیت های چهار شرکت فعلی بیمه مناطق آزاد اذعان داشت: از چهار شرکتی که در مناطق آزاد فعالیت می کنند ایران معین و امید به نوعی دولتی هستند و در واقع می توان گفت هیچ نیازی به وجود انها در مناطق آزاد نیست چرا که  عملا کاری نیست که انها بتوانند انجام دهند که شرکتهای مادرشان  انجام نمی دهند و به نوعی از قابلیت های شرکتهای مادرشان حداکثر استفاده را می کنند.

وی در این خصوص ادامه داد : دو شرکت دیگر حافظ و اسماری هستند که می توان گفت شرکت آسماری کانلا خصوصی بوده و از معدود شرکتهای بیمه ای است که دارای سهامدار حقیقی خصوصی است . از انجا که تحلیل درستی از شرکتهای بیمه مناطق آزاد صورت نگرفته  در نتیجه انتظارات ازین شرکتهای بیمه مناطق آزاد هم مشخص نیست .

ایثاری با اشاره به اینکه  تحلیل درستی از شرکتهای بیمه مناطق آزاد صورت نگرفته ، در نتیجه انتظارات ازین شرکتها نیز مشخص نیست،  تصریح کرد: اگر ضریب نفوذ صنعت بیمه را در کشور بررسی  و با ضریب نفوذ صنعت بیمه در مناطق آزاد مقایسه کنیم متوجه تفاوت قابل توجه  این ارقام خواهیم شد از سوی دیگر اگر پرتفوی موجود در این بخش را هم مورد واکاوی قرار دهیم متوجه می شویم که بخش بزرگی از پرتفوی این شرکتها می تواند از طریق  پوشش بیمه ای حوزه های  نفت و گاز حاصل شود  این در حالی است که بسیاری از شرکتهای بزرگ در مناطق ازاد خود را نزد این شرکتها بیمه نمی کنند و پوشش بیمه ای را از شرکتهای دیگر دریافت می کنند ، دیگر ی بحث اتکائی در مناطق ازاد است که در پرتفوی های با قیمت بالا تعیین کننده است در نتیجه اینکه عنوان می شود شرکتهای بیمه مناطق آزاد نا موفق عمل کردند درست نیست، مگر رمانیکه انتظارات از این شرکتها مشخص شود .

ایثاری افزود: ایا شرکتهای بیمه ما در مناطق اصلی با این همه امکانات و قابلیت ها موفق عمل کرده اند که حال از شرکتهای مناطق ازاد انتظار داشته باشیم؟ درحالیکه هنوز یعد از این مدت انتظارات از شرکتهای بیمه مناطق ازاد مشخص نیست.

وی در پاسخ به این سوال که برخی شرکتهای بیمه مناطق ازاد در حالیکه از پرداخت 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده استفاده می کنند در سرزمین اصلی ثالث صادر می کنند گفت:البته شرکت آسماری تا کنون هیچ بیمه نامه ثالثی در سرزمین اصلی صادر نکرده است اما دیگر شرکتها اگر این کار را انجام دهند خارج از اصول رفتار کرده اند.

وی در پاسخ به این سوال که اخیرا مبحثی مطرح می شود در خصوص اینکه با توجه به اینکه ماهیت ایجاد شرکتهای بیمه مناطق آزاد جهت تمرینی برای خصوصی سازی بوده و با توجه به اینکه اغلب شرکتهای بیمه دیگر در مناطق ازاد نیز شعبه صادر کرده اند بنابراین توجیه اقتصادی برای فعالیت شرکتهای بیمه مناطق ازاد نیست و باید این مرز بندی و  محدودیت برداشته شود تا در سرزمین اصلی هم فعالیت کنند، گفت:به نظر من بخش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کماکان مزیت های خاص خود را دارند در نتیجه همچنان ظرفیت و قابلیت برای فعالیت این ها وجود دارد ، البته ما ازرقابت نمی ترسیم اما به شرطی که رقابت غیر سالم نباشد شرکت بزرگی را می بینیم که درمناطق ازاد شعبه دارد و به دلیل ظرفیت هایی که دارد قادر است نرخ شکنی کند در حالیکه این قبیل رفتارها برای شرکتهای کوچکتر امکان پذیر نیست .

به گفته وی در حال حاضر برخی شرکتهای بیمه مناطق ازاد که وابسته به شرکتهای بزرگ بازار بیمه هستند  از ظرفیت های شرکتهای بیمه مادرشان استفاده می کنند در نتیجه در عرصه ای کار می کنند که حیطه فعالیت برای دیگران تنگ می شود البته من نمی گویم بیمه ایران حق فعالیت  در مناطق ازاد ندارد ولی فعالیت باید صحیح و حرفه ای باشد.

وی افزود: ما با طرح انتقال شرکتهای بیمه مناطق آزاد به سرزمین اصلی مخالف نیستیم اما دلایل و شرایط این کار باید مشخص شود اگر قرار باشد بگویند شرکت بیمه اسماری با سرمایه 200 میلیاردی باید به سرزمین اصلی بیاید این شرکت کاملا متعلق به بخش خصوصی است و توان این کار را ندارد در این راستا اگر قرار باشد با بالا بردن غیر اصولی سرمایه ها این کار انجام شود عملا بخش واقعی اقتصاد خصوصی را حذف کرده ایم و فقط خصولتی ها و شرکتهای های وابسته به نهادهای  بزرگ قادر به انجام این کار هستند و این عمل  غیر منطقی خواهد بود.

 ضعف ها و نواقص شرکت‌های بیمه مناطق آزاد

بر اساس این گزارش پژوهشکده بیمه طی تحقیقی که انجام داده به بررسی ضعف ها و چالش های بیمه مناطق آزاد پرداخته است برخی ضعف های عنوان شده عبارت است از :

o  ضعف‌ها و نواقص سازمانی: مانند رشد پایین شرکت  ها نسبت به اهداف مورد انتظار و پتانسیل های موجود، ناتوانی در جذب سرمایه‌گذار خارجي، کمبود سرمایه انسانی متخصص بیمه  ای و وجود دفاتر اصلی برخی از این شرکت‌ها در تهران عليرغم وجود دفاتر هماهنگی آن‌ها در مناطق آزاد که منطقا باید عکس اين باشد؛

o  ضعف‌ها و نواقص مالی: مانند کم بودن سرمایه؛ ناتوانی در پذیرش و نگهداری ریسک  های بزرگ

o  ضعف‌ها و نواقص ناشی از ضعف قانون: مانند امکان تحمیل به واگذاری اتکایی به سهامداران عمده بیمه  ای، عدم امکان ارایه خدمات بیمه اشخاص در مناطق ویژه اقتصادی، عدم کاربرد بیمه  نامه  های صادره شرکت  های مناطق آزاد در سرزمین اصلی (مانند صدور بیمه نامه برای وسایل نقلیه و اشخاصی که بین مناطق آزاد و سرزمین اصلی تردد می کنند) و کوچک مقیاس بودن شرکت  های بیمه مناطق آزاد که مورد اخیر باعث كاهش اعتماد بیمه‌گذاران خصوصا برای ریسک  های بزرگ یا بیمه  نامه  های بلندمدت (زندگی) می‌شود.

 

- چالش‌هاي‌ شرکت‌های بیمه مناطق آزاد:

مهمترين چالش‌های اين شركت‌ها عبارتند از: چالش‌هاي قانونی و به روز نبودن قوانین و مقررات حاکم بر آنها، چالش‌های رقابتی (محدودیت در جذب پرتفوی)، مشکلات مربوط به تعامل با بیمه مرکزی، ضعف نیروی انسانی، ضعف و ناتوانی خود این شرکت‌ها در مدیریت بهینه شرکت و حل مشکلات خود در فضای موجود و چالش  های خاص مناطق آزاد.

- راهکارهای پیشنهادی برای حل مشکلات و چالش‌های شرکت‌های بیمه مناطق آزاد:

o اصلاح قوانین و مقررات: مانند افزایش تدریجی حداقل سرمایه لازم، الزام به تبدیل 100 درصد سود شرکت به اندوخته قانونی تا حصول به سرمایه تعیین شده، تمهید مشوق های موثر برای جذب سرمایه  گذار و پرتفوی خارجی و گسترش فعالیت به مناطق ویژه اقتصادی در حوزه بیمه های اشخاص؛

o بهبود بهره‌وری: مانند بازبینی فرایندها و بسط و گسترش واحدهای تحقیق و توسعه، و رفع مشکلات و چالش‌های آنان و تشویق به تخصص گرایی و تمرکز هر کدام از شرکت  ها بر رشته  های خاص بیمه  ای؛

o اصلاح نهاد نظارتی: مانند ایجاد واحد تخصصی بیمه دریایی (کلوب‌های دریایی جبران و غرامت) در بیمه مرکزی؛

o اصلاح نوع و نحوه فعالیت شرکت‌ها: مانند اعطای امتیازات و مشوق‌های جديد برای توانمندسازی شرکت  های بیمه مناطق آزاد متناسب با اهداف صادرات گرایی آنها.