گفته گو با آقای دکتر مسعود حجاریان کاشانی مدیرعامل انجمن حرفه ای صنعت بیمه

آیین- احتمال در ذات بیمه گری است

حسابرس:

می دانیم که مباحث حسابداری با تصمیم گیریهای اقتصادی ارتباط تنگاتنگ دارد. دیدگاه مدیران پر تجربه و موفق به روشن تر شدن مباحث کمک می کند و زمینه را برای ارتقای نقش حسابداری در اقتصاد کشور فراهم می سازد. از این که دعوت حسابرس را پذیرفتید و این فرصت را برایمان فراهم آوردید تا نظر و دیدگاه ش ما را در ارتباط با موضوع براوردهای حسابداری در صورتهای مالی، در زمینه صنعت بیمه که از حوزه های مهم اقتصاد کشور است، با خوانندگان نشریه در میان بگذاریم، بسیار سپاسگزاریم. اولین پرسشمان را این گونه با شما در میان می گذاریم که ؛ برخی از اقلام صورتهای مالی به طور دقیق قابل اندازه گیری نیستند و از طریق براورد تعیین می شوند. در صنعت بیمه مهمترین اقلام براوردی کدامند و اهمیت آنها در صورتهای مالی شرکتهای بیمه چقدر است؟

دکتر حجاریان:

 بسیاری از اقلام مندرج در صورتهای مالی شرکتهای بیمه قطعی نبوده و براوردی است. مهمترین آن، ذخایر فنی از جمله ذخایر حق بیمه، خسارت معوق، خسارتهای گزارش نشده، تکمیلی، ریسکهای منقضی نشده ، و ذخیره ریاضی است که ابعاد زیادی دارد.

مقدار این ارقام در صورتهای مالی شرکت بیمه نیز بسیار بالاست به طوری که مجموع آنها ممکن است بیش از ده برابر سرمایه شرکت باشد. انحراف براوردها نیز ممکن است از چند درصد تا چند برابر مقدار واقعی باشد و مبلغ آن نیز ممکن است به چند سرمایه شرکت برسد؛ لذا اقلام براوردی جزو اقلام با اهمیت محسوب می شوند.

 فکر نمیکنم هیچ صنعتی از نظر براورد اقلام حسابداری، نظیر صنعت بیمه باشد. این ویژگی، به ماهیت این صنعت مربوط است. در سایر صنایع ، تعهدات فروشنده به همراه هزینه آن مبادله می شود. در صنعت بیمه، حق بیمه هنگام صدور بیمه نامه دریافت می شود ولی تعهدات بیمه گر به آینده موکول می گردد و به احتمال بسیار کم به پرداخت خسارت تبدیل می شود. احتمال، در ذات بیمه گری است و براورد تعهدات بیمه گر و سایر اقلامی که از آن یاد کردیم، در تهیه صورتهای مالی شرکتهای بیمه ضرورتی اجتناد ناپذیر است.

 

حسابرس:

در صنعت بیمه ، داراییها و بدهیهایی که قطعیت ندارند چگونه برآورد می شوند؟ چه مشکلاتی برای برآورد این نوع اقلام وجود دارد؟ حسابرسان برآوردها را چگونه ارزیابی و تایید می کنند؟

 

دکتر حجاریان:

استفاده از براورد در صنعت بیمه روشهای تخصصی خاص خود را دارد که خارج از دانش حسابداری است. دانش آموختگان آمار در سطوح کارشناسی ارشد و دکترای بیم سنجی (Actuary) این روشها را می آموزند. در ایران تعداد محدودی از این رشته دانش آموخته شده اند و نقش درخور توجهی در صنعت بیمه ندارند و هنوز براوردهای اقلام صورتهای مالی شرکتهای بیمه به طور سنتی انجام می شود . مشکل براوردهای نادقیق در این صنعت آن است که حسابرسان هم فاقد تخصص لازم برای حسابرسی صورتهای مالی شرکتهای بیمه هستند. به همین دلیل در گزارشهای خود به مجامع شرکتهای بیمه ، از عبارتهای

مبهمی استفاده میکنند که نشان میدهد توان ارزیابی و تایید اقلام صورتهای مالی را ندارند.

 

حسابرس :

مدیران صنعت بیمه، در ارتباط با براوردهای حسابداری در صورتهای مالی، چگونه با حسابرس خود به درک یکسان دست پیدا میکنند؟ مدیران یادشده چه چالشهایی با حسابرس خود دارند؟

 

دکتر حجاریان:

سازمان حسابرسی در سالهای اخیر به مشکلات موجود در براوردهای حسابداری بیمه توجه بیشتری کرده و در این ارتباط بعضی از شرکتهای حسابرسی شده را ملزم به اصلاح براوردهای خود کرده است که حاصل آن روابط با صاحب کاران را با چالش روبرو ساخته است. کمتر دیده ام که سایر حسابرسان مشکلی در این خصوص داشته باشند.

 

حسابرس:

براوردهای حسابداری باید با رعایت استانداردهای حسابداری انجام شود. آیا استانداردهای حسابداری ایران با واقعیات صنعت بیمه ایران سازگاری دارد؟ مدیران صنعت بیمه چه دیدگاهی نسبت به استانداردهای حسابداری ایران در ارتباط با برآوردهای حسابداری در صنعت بیمه دارند؟

 

دکتر حجاریان:

استانداردهای حسابداری ایران که ملاک حسابداری و حسابرسی است، به برآوردهای صنعت بیمه ورود نکرده و از این بابت عقب ماندگی زیادی دارد. بعضی از حسابرسان که در حوزه حسابرسی داخلی و حسابرسی عملیاتی فعالیت دارند توانسته اند برای حسابرسی بیمه فرایند و فهرست مطابقت تهیه و خدماتی را به بعضی از شرکتها ارائه کنند ولی این فعالیتها موردی است و به صورت یکنواخت و بر پایه وحدت رویه در سطح صنعت به کارگرفته نشده است.

براوردهای بیمه بر اساس آیین نامه های مصوب شورایعالی بیمه انجام میشود. در این آیین نامه ها روش براوردهای بیمه به صورت اولیه ارائه شده است و صورتهای مالی نیز بر اساس آنها تهیه میشود و حسابرس هم بر اساس آنها اعلام نظر می کند. براوردهای آیین نامه ای همواره فاصله درخور توجهی با اقلام واقعی دارند.

 به صورت اصولی باید از روشهای بیم سنجی برای براورد بهینه ذخایر فنی استفاده کرد، و در مورد بدهیها ، مازاد بیشتر از روش آیین نامه ای، به عنوان ذخیره آزاد (Free reserve) در صورتهای مالی افشا شود. پیشنهاد من آن است که حسابرسی در صنعت بیمه به صورت تخصصی انجام شود و حسابرسانی که در این صنعت فعالیت میکنند، متخصصان بیمه و بیم سنجی را در کار حسابرسی خود به کار گیرند.

 

حسابرس:

مدیران صنعت بیمه در ارتباط با افشای کامل ارقام براوردی صورتهای مالی (مفروضات استفاده شده، روش براورد، مبنای انتخاب روش براورد، علل وجود ابهام در براورد و پیامدهای آن، و ...) چه دیدگاهی و چه سیاستی دارند؟

 

دکتر حجاریان:

سیاست متداول اکثر مدیران صنعت بیمه افشای براوردها بر اساس آیین نامه های مصوب شورایعالی بیمه است، ولی این

آیین نامه ها پنجره های باز و نقاط تفسیرپذیر زیادی دارد که ممکن است براوردها را با خطای کارشناسی روبرو کند .

 

حسابرس:

از همراهی شما در این گفتگو یکبار دیگر سپاسگزاری می کنیم .