آیین- فعالیت شرکت‌های بیمه سرمایه‌گذاری‌های مالی است و از این جهت تشابه بسیاری میان بیمه و بانک وجود دارد؛ بنابراین به همان دلیل که بانک‌ها را از مالیات معاف کردیم باید بیمه‌ها را نیز معاف از مالیات در نظر بگیریم. // اصولاً هر صنفی سنگ خود را به سینه می‌زند. سوءتفاهم نشود که بیمه قد علم کرده تا بدون توجه به سایر جوانب از پرداخت مالیات معاف شود این‌طور نیست. دولت و مجلس نباید به شکل انتزاعی تصمیم بگیرند.

 

 

 

به گزارش سایت تحلیلی- خبری آیین و به نقل از بیمه داری نوین سال‌هاست که حذف مالیات بر ارزش افزوده از صنعت بیمه توسط فعالان و سیاست‌گذاران بیمه‌ای مطرح می‌شود و وزرای اقتصادی بر حذف مالیات بر ارزش افزوده در بیمه وعده می‌دهند؛ اما همچنان این وعده‌ها جامه عمل پوشانده نشده است.

در حالی که در لایحة پیشنهادی دولت، مالیات بر ارزش افزوده از صنعت بیمه حذف شد؛ اما در پیش‌نویسی که توسط مجلس برای شور و بررسی در صحن علنی تهیه و منتشر شد صنعت بیمه از بند معافیت‌های مالیاتی حذف شد.

شواهد نشان می‌دهد دولت هم تمایلی به حذف مالیات بر ارزش افزوده از صنعت بیمه ندارد؛ چرا که منابع درآمدی دولت در شرایط تحریم‌های اقتصادی به شدت کاهش پیدا کرده است از این‌رو به فکر تأمین منابع بودجة خود است.

رزاقی، خبره و کارشناس امور مالیاتی که به سبب سالیان متمادی حضورش در تدوین قوانین مالیاتی در دورة وزارت بیش از پانزده وزیر اقتصاد شناخته شده است و همچنین در تدوین و تصویب قوانین مالیاتی از سال 42 تاکنون نقش بسزایی داشته تصریح می‌کند که فعالیت شرکت‌های بیمه سرمایه‌گذاری‌های مالی است و از این‌رو تشابه بسیاری میان بیمه و بانک وجود دارد؛ بنابراین به همان دلیل که بانک‌ها را از مالیات معاف کردیم باید بیمه‌ها را نیز معاف از مالیات در نظر بگیریم.

طهماسبی، عضو شورای عالی بیمه نیز معتقد است که مالیات همانند یک مانع و سرعت‌گیر برای رشد و توسعة بیمه عمل می‌کند. به اعتقاد وی قطعاً با تصویب قانون مالیات ارزش افزوده بر بیمه‌ها ضریب نفوذ بیمه از 4/2 درصد به شکل معناداری به 1/2 درصد و حتی کمتر کاهش خواهد یافت.

به باور علی صلاحی‌نژاد، مدیر عامل بیمة ملت، عملیات بیمه‌گری در بیمه‌های زندگی بسیار شبیه بانک‌هاست؛ اگر ۹ درصد مالیات را بر مصرف‌کننده تحمیل کنیم قطعاً در سال آینده آمار بیمه‌های زندگی کاهش خواهد یافت.

در ادامه این میز سخن با حضور محمد رزاقی، عضو سابق شورای‌عالی مالیاتی کشور و استاد دانشگاه و مشاور امور مالیاتی وزیر اقتصاد؛ نصرالله طهماسبی، عضو شورای‌عالی بیمه و علی صلاحی‌نژاد مدیرعامل بیمة ملت از پی می‌آید:

* آقای رزاقی، در ابتدا به صورت مختصر دربارة مالیات بر ارزش افزوده توضیحاتی ارائه دهید.

رزاقی: مالیات بر ارزش افزوده از نظر پایۀ مالیاتی، وجوه دریافتی به عنوان مالیات، چیز جدیدی نیست؛ بلکه این مالیات همان مالیات غیر مستقیم است که از قرن‌ها پیش به موازات مالیات‌های مستقیم همواره گاه و بی‌گاه وصول می‌شد، منتهی در زمان حال به تناسب زمان متحول شده از طرفی حالت چرخشی پیدا کرده است و با نام مالیات بر ارزش افزوده معرفی می‌شود.

اصولاً مالیات‌های مستقیم به مالیات‌هایی اطلاق می‌شوند که پرداخت‌کنندة آن برای دستگاه مالیاتی ناشناخته است، اکنون نیز می‌توان این صنعت را بر آن قائل شد، منتهی قبل از اینکه کالا به دست مصرف‌کننده (که پرداخت‌کنندة نهایی مالیات است) برسد میان عاملان بازار چرخش دارد و این عاملان در قالب مالیات بر ارزش افزوده برای دستگاه مالیاتی قابل شناسایی هستند.

این نوع مالیات پس از جنگ جهانی اول در سال 1918 توسط اقتصاددان آلمانی «فون زیمنس» به منظور نجات اقتصاد آلمان ابداع شد؛ سپس در دهه‌های بعد در بلژیک و بسیاری از کشورهای دیگر برقرار شد.

در گذشته مالیات ارزش افزوده در بخش تولید بر قیمت کالا افزوده می‌شد و مصرف‌کننده آن را پرداخت می‌کرد؛ اما پس از گذشت چندی برای مشخص بودن این نوع مالیات آن را چرخشی کردند؛ به تعبیر دیگر کالا توسط تولیدکننده تولید می‌شود و عمده‌فروش آن را خریداری می‌کند و درصدی به عنوان مالیات می‌پردازد و از خریداران دیگر نیز به این ترتیب مالیات دریافت می‌شود و یک دورة مالیاتی می‌گذرد. دورة مالیاتی در قانون فعلی ایران سه ماه است. چرخشی بودن مالیات بر ارزش افزوده دارای محاسن متعددی است؛ اول اینکه تعداد زیادی ثبت‌نام می‌کنند و در این جرگه قرار می‌گیرند و موجب اشاعة فرهنگ مالیاتی می‌شوند، دوم اینکه این روند وسیله‌ای برای کنترل چرخش مالیات‌های مستقیم می‌شود و سوم اینکه فرارهای مالیاتی کاهش می‌یابد.

درخواست صندوق بین‌المللی پول نیز یکی از عللی بود که ایران نیز آن را مانند ۱۵۰ کشور دنیا اجرا کند؛ به این ترتیب در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۸۷ مجلس لایحة آن را به صورت آزمایشی تصویب و ابلاغ کرد.

 

* مالیات بر ارزش افزودة کالا و خدمات چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

رزاقی: تفاوتی ندارند. بهای کالا یا خدمت برای اعمال نرخ مالیاتی پایه قرار می‌گیرد. می‌دانیم که مالیات، مخصوص خزانة دولت است از لحاظ علم مالیه مالیات و عوارض هر دو مالیات هستند؛ اما در ایران ارقامی که به حساب خزانة دولت می‌روند مالیات محسوب می‌شوند. شهرداری جزو نهاد‌های عمومی غیر دولتی است؛ بنابراین عوارض ارزش افزوده هم هر چند توسط سازمان امور مالیاتی کشور وصول می‌شود؛ اما عوارض هر ماه تا 15 ماه بعد به حساب شهرداری محل واریز می‌شود.

قانون مالیات بر ارزش افزوده از سال 1387 به صورت آزمایشی آغاز و تا سال 92 تمدید شد. در حال حاضر لایحة قانونی دائمی آن تهیه و در مجلس مطرح شد و خوشبختانه در مادة 9 آن برای بیمه معافیت از مالیات در نظر گرفته شده است.

 

طهماسبی: متأسفانه معافیت آن در مجلس برداشته شد.

 

رزاقی: به نظر من باید برای بیمه معافیت در نظر گرفته شود.

 

* آقای طهماسبی، اختلاف بیمه و مالیات بر ارزش افزوده را چگونه تحلیل می‌کنید.

طهماسبی: همان‌طور که آقای رزاقی بیان کردند در لایحة دولت با تشخیص درستِ نقش و اهمیت انواع بیمه در جلوگیری از مشکلات اجتماعی و اقتصادی مردم در جامعه، مالیات بر خرید بیمه حذف شده بود. وزیر اسبق اقتصاد نیز در همایش‌های سالانة بیمه و توسعه بارها اعلام کردند که با اخذ مالیات از خریداران بیمه مخالف هستند؛ البته در لایحة دولت نیز خرید بیمه از مالیات معاف شده بود؛ اما مجلس با آن مخالفت کرد.

طبق این قانون بیمه‌گذارانِ حقیقی و حقوقی و به طور کلی هر کسی که بیمه خریداری می‌کند باید مالیات پرداخت کند و این مالیات به حق بیمة او افزوده می‌شود و بیمه را گران می‌کند و میل به خرید بیمه را کاهش می‌دهد؛ در حالی که بیمه یک خدمت حمایتی است تا کسانی که در اثر حوادث مختلف دچار ضرر و زیان مالی یا جانی می‌شوند یا در اثر اشتباه یا غفلت آنها به دیگران آسیب وارد می‌شود، بتوانند از طریق بیمه خسارات وارده را جبران کنند و به فعالیت خود طبق روال عادی ادامه دهند و به نظر نمی‌رسد که ابعاد مختلف این خدمت و جنبه‌های مثبت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن بر دولت و نمایندگان محترم مردم در مجلس شورای اسلامی پوشیده باشد.

 

* استدلال شما از معاف نشدن بیمه از مالیات این است که بر قیمت بیمه افزوده می‌شود؟

طهماسبی: بله درست است. در واقع مالیات بر ارزش افزوده را مشتریان شرکت‌های بیمه همراه با حق بیمه متعلقه می‌پردازند و بیمه‌ها مأمور وصول و پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی هستند. هر چند شرکت‌های بیمه نیز در ارتباط با پوشش بیمه‌های اتکایی مورد نیاز خود و نیز کارمزدهای پرداختی به نمایندگان و کارگزاران بیمه مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند.

 

* معتقدید که چون بیمه یک خدمت حمایتی است نباید مشمول مالیات بر ارزش افزوده شود؟

طهماسبی: یکی از جنبه‌های آن، حمایتی بودن این فعالیت است لیکن دلایل متعددی را می‌توان در ارتباط با غیر منطقی بودن مالیات بر ارزش افزوده بیان کرد؛ از جمله اینکه بر اساس نظریة آبراهام مزلو نیازهای انسان از یک سلسله مراتب خاص برخوردار است و رفتار مردم تحت تأثیر شدیدترین نیاز قرار می‌گیرد؛ به تعبیر دیگر مردم بعد از تأمین خوراک، پوشاک، بهداشت و مسکن ممکن است به فکر بیمه بیفتند؛ بنابراین هر قدر میزان حق بیمه را افزایش دهیم افراد کمتری قادر به استفاده از خدمات بیمه‌ای خواهند بود. معتقدم؛ مالیات بر ارزش افزوده در بیمه، همانند یک مانع و سرعت‌گیر برای رشد و توسعه بیمة عمل می‌کند و اگر سیاست نظام، توسعة انواع بیمه در جامعه است باید این موانع را بردارد.

از سوی دیگر بیمه جنبة تعاونی دارد؛ به تعبیر دیگر عده‌ای که در معرض خطر مشترکی هستند از طریق بیمه صندوقی مجازی افتتاح می‌کنند تا اگر خسارتی به هر یک از آنها وارد شد خسارت او از محل منابع صندوق جبران شود. شرکت‌های بیمه در واقع مدیریت این صندوق‌ها را بر عهده دارند و به عنوان امین بیمه‌گذاران، محاسبات فنی ریسک، شرایط بیمه و سهم هر یک از بیمه‌گذاران از مجموع خسارات احتمالی وارده به گروه بیمه‌شدگان را تعیین و به عنوان حق بیمه دریافت می‌کنند؛ مثلاً یک شرکت بیمه هزار اتومبیل را بیمه می‌کند و از میان آنها 50 اتومبیل با خسارت مواجه می‌شوند و ۹۵۰ اتومبیل دیگر بدون خسارت باقی می‌مانند. این صندوق از محل حق بیمه‌هایی که از مالکانِ هزار خودروی بیمه‌شده دریافت کرده است خسارت وارده به 50 خودروی آسیب‌دیده را پرداخت می‌کند. سهم شرکت‌های بیمه از حق بیمه نیز عموماً مبلغی است که هزینه‌های اداری، پرسنلی و جانبی آنها را جبران کند.

 

* اگر این موضوع مطرح شود ممکن است هر صنعتی مثل طلافروشان یا هواپیمایی‌ها و ... توجیحاتی بیاورند تا معاف از مالیات شوند.

طهماسبی: بیمه با هیچ یک از فعالیت‌هایی که اشاره فرمودید قابل مقایسه نیست. در واقع خرید هر نوع بیمه اعم از بیمه‌های درمانی، شخص ثالث، مسئولیت، عمر و ... توسط آحاد جامعه، از یک‌سو موجب آرامش خیال بیمه‌شده می‌شود و از سوی دیگر مسئولیت‌های اجتماعی دولت را کاهش می‌دهد و به همین دلیل در سیاست‌های کلان نظام و برنامه‌های پنج سالة توسعة کشور، توسعة بیمه و افزایش نفوذ و حق بیمة سرانة آن، که از جمله شاخص‌های کلیدی برای ارزیابی سطح توسعه‌یافتگی یک کشور است، مورد تأکید قرار گرفته است؛ به عبارت دیگر، دولت وظیفه دارد زمینة لازم را برای رشد و توسعه و تعمیم بیمه در جامعه فراهم کند.

 

صلاحی‌‌نژاد: دولت‌ها اصولاً از دریافت مالیات سه هدف دارند؛ اولین هدف، اجتماعی است که به دنبال کاهش فاصلة طبقات اجتماعی هستند، دومین هدف، اقتصادی است که برای تخصیص منابع و توزیع بهتر منابع انجام می‌شود و سومین هدف، هدف بودجه‌ای است که بخشی از هزینه‌ها را از محل مالیات‌ها می‌پردازند.

مالیات بر سه قسم است؛ مالیات بر درآمد، مالیات بر ثروت و مالیات بر ارزش افزوده (مصرف).

صندوق بین‌المللی پول در مورد مالیات بر مصرف سه دلیل عمده دارد؛ اولین علت محدود کردن مصرف برخی از کالاهاست، دومین علت کشف فرارهای مالیاتی است و سومین علت تأمین بخشی از درآمدهای دولت‌هاست؛ اما ریشة واقعی مالیات بر مصرف این است که این نوع مالیات، مالیات بر مصرف است.

در ابتدا باید بدانیم که آیا بیمه مصرف است؟ اگر بپذیریم بیمه مصرف است؛ بنابراین پذیرفته‌ایم که بیمه را به عنوان یک خدمت مصرف کنیم. نکتة دیگر اینکه بیمه یک قرارداد تعلیقی است نه یک کالا نه یک خدمت، اگر بیمه را خدمت تلقی کنیم این خدمت یک خدمت تعلیقی است؛ به تعبیر دیگر این‌طور نیست که اگر الان به شما بیمه بفروشم همین الان هم خدمت ارائه کنم. خدمت زمانی مشخص می‌شود که شما با خسارت مواجه شوید؛ بنابراین مصرف روی کالای تعلیقی معنا ندارد.

 

* آیا خدمت بیمه دادن خسارت است یا پوشش خطر؟

صلاحی‌‌نژاد: این پوشش خطر، تعلیقی است. پرداخت خسارت و پوشش خطر، ارائة خدمت بیمه‌ای هستند. فروش بیمه‌نامه و پرداخت خسارت دو امر جدایی‌ناپذیر هستند. بانک و بیمه در اقتصاد کلان با یکدیگر تفاوتی ندارند؛ مثلاً یک میلیون تومان پول را یک سال در بانک سپرده می‌گذارید و در پایان یک سال یک میلیون و 200 هزار تومان دریافت می‌کنید در بیمه هم ده نفر حق بیمه می‌خرند؛ ولی دو نفر با خسارت مواجه می‌شوند؛ بنابراین از نظر کلان اقتصادی هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند.

* بیمه‌گذاران حق بیمه‌ای برای پوشش خطر پرداخت می‌کنند و آن حق بیمه را پس نمی‌گیرند؛ مثلاً 100 نفر حق بیمه پرداخت می‌کنند؛ ولی فقط پنج نفر دچار خسارت می‌شوند و از بیمه خسارت دریافت می‌کنند و 95 نفر دیگر فقط پوشش خطر هستند.

طهماسبی: وظیفة بیمه توزیع خسارات وارده به تعداد معدودی از افراد میان گروه وسیعی از افراد جامعه است که در معرض خطر مشترکی هستند. با توجه به اینکه تمام دارندگان خودرو نگران تصادف، آتش‌سوزی و سرقت خودروی خود هستند؛ بنابراین هر یک از آنها با توجه به نوع خودرو و ارزش آن، نوع کاربری و سابقة بیمه‌ای بیمه‌گذار، حق بیمه‌ای که در مقایسه با قیمت خودرو بسیار اندک است پرداخت می‌کنند و در صورت وقوع حادثه یا سرقت خودروی بیمه‌شده، بیمه‌گر خسارت وارده را از محل حق بیمه‌های دریافتی از کلیه بیمه‌گذاران آن رشته پرداخت می‌کند. با توجه به اینکه وقوع حادثه برای هر یک از بیمه‌شدگان محتمل است؛ بنابراین همة بیمه‌شدگان در شرایط مشابهی قرار دارند و هر یک از آنها متناسب با اهمیت ریسک خود حق بیمه پرداخت می‌کنند و از مزایای بیمه برخوردار می‌شوند.     .

 

* این کار در واقع یک کار اقتصادی است؟

صلاحی‌‌نژاد: تعاونی یک کار اقتصادی است و بانک هم یک کار اقتصادی است. بیمه نیز نوعی کار اقتصادی در قالب تعاون است.

 

* وقتی از تعاون نام می‌برید دیگر سود معنایی ندارد.

صلاحی‌‌نژاد: در بیمه هم سود معنایی ندارد.

 

* بیمه یک فعالیت اقتصادی است درست است که جنس و ماهیت آن تعاونی است؛ ولی فرآیند آن یک فرآیند اقتصادی است؛ بنابراین باید پوشش خطر و اتکایی را جدا کرد.

طهماسبی: کسانی که سرمایه‌گذاری و شرکت‌های بیمه را ایجاد می‌کنند مطمئناً دنبال سود هستند و تردیدی در این‌باره وجود ندارد؛ ولی مالیات آن سود را می‌پردازند. مالیات ارزش افزوده از بیمه‌گذاران دریافت می‌شود نه از بیمه‌گران یا کسانی که شرکت‌های بیمه را ایجاد کرده‌اند. سهام‌داران این شرکت‌ها مالیات عملکرد خود را طبق قانون می‌پردازند.

 

صلاحی‌‌نژاد: آنچه شما بیان کردید مالیات عملکرد است و تمام شرکت‌های بیمه آن را می‌پردازند؛ از طرفی تعاونی‌ها هم سود می‌کنند.

 

* جنس سود آنها بسیار متفاوت است. اقتصاد تعاونی‌ها پنج درصدِ اقتصاد ایران را پوشش می‌دهد.

صلاحی‌‌نژاد: مالیات بر ارزش افزوده باید مالیات خنثی‌کننده بر تولید باشد؛ به تعبیر دیگر مالیات بر ارزش افزوده در اقتصاد، نقش خنثی‌ای دارد؛ اما کاری که ما می‌کنیم این است که هزینه‌هایی را بر مصرف‌کننده تحمیل می‌کنیم. در بیمه‌گری مستقیم بر قیمت تمام‌شدة بیمه اضافه می‌کنیم و بیمه‌گذار پول آن را پرداخت می‌کند.

 

* شما معتقدید؛ وقتی هزینة بیمه افزایش می‌یابد مردم کمتر از آن استقبال می‌کنند؟

صلاحی‌‌نژاد: قطعاً این‌طور است. سال گذشته تغییراتی در قیمت ارز اتفاق افتاد و بر اساس آمار بیمة مرکزی، بیمه‌های زندگی رشدی 15 درصدی داشتند؛ اما پس از برنامة ششم توسعه و تغییراتی که در حال حاضر به دلیل مسائل اقتصادی رخ داده رشد بیمه‌های زندگی منفی شده است. نوع عملیات بیمه‌گری در بیمه‌های زندگی بسیار شبیه بانک‌هاست؛ اگر ۹ درصد مالیات را بر مصرف‌کننده تحمیل کنیم قطعاً در سال آینده آمار بیمه‌های زندگی کاهش خواهد یافت.

 

* چرا بیمه باید از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف باشد؟

رزاقی: بیمه پشتیبان دولت است؛ چرا که دولت برای تأمین رفاه و سلامت همة مردم جامعه مسئولیت دارد. یکی از آیتم‌های مالیات، بازتوزیعی آن است؛ یعنی آنچه پس از صرف همة هزینه‌های کشور در خزانه باقی می‌ماند به شکل یارانه میان مردم توزیع می‌شود؛ بنابراین بیمه خود نوعی پشتیبانی مالی دولت محسوب می‌شود.

فعالیت شرکت‌های بیمه سرمایه‌گذاری‌های مالی است و از این جهت تشابه بسیاری میان بیمه و بانک وجود دارد؛ بنابراین به همان دلیل که بانک‌ها را از مالیات معاف کردیم باید بیمه‌ها را نیز معاف از مالیات در نظر بگیریم.

بیمه جنب و جوش فعالیت‌های اقتصادی را افزایش می‌دهد؛ مثلاً بسیاری از مردم اتومبیل خریداری نمی‌کنند؛ چون جای پارک ندارند و اگر بیرون از پارکینگ پارک کنند اتومبیل‌شان به سرقت می‌رود؛ اما خرید اتومبیل یعنی تقویت شرکت اتومبیل‌سازی و وقتی مردم اتومبیل خریداری نکنند چرخة اقتصادی دچار لطماتی می‌شود یا اگر مردم به سفر نروند به این دلیل که ممکن است خانة آنها دچار آتش‌سوزی شود صنعت گردشگری دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شود؛ اما وقتی بیمه از اموال آنها پشتیبانی کند مردم دیگر از خرید اتومبیل و سفر رفتن و خرید خانه ابایی ندارند. وانگهی اصولاً بیمه به منزلة پشتیبانی است؛ یعنی اموالی که بیمه می‌کنیم قبلاً مالیات آن را به عناوین مختلف پرداخت کرده‌ایم و به فروشنده نیز سود رسانده‌ایم و حالا قصد داریم از آن استفاده کنیم و پرداخت مجدد مالیات جایگاهی ندارد.

وقتی قبول داریم که شرکت‌های بیمه محترم هستند و فعالیت‌شان چشمگیر است تضییع وقت آنها معنا ندارد. مالیات بر ارزش افزوده تضییع وقت زیادی برای مودیان مالیاتی دارد؛ چون نمی‌توان مالیات بر ارزش افزوده را به صورت سنتی انجام داد و به زیرساخت فناوری نیاز دارد از طرفی هزینة زیاد باید صرف آن شود؛ در حالی که وقت بیمه‌گر باید صرف ارتقای بیمه و فعالیت‌های اقتصادی و کسب درآمد بشود.

 

* با این دیدگاه ممکن است صنعت گردشگری نیز برای رونق گردشگری بخواهد که از مالیات معاف شود.

رزاقی: اقتصاد عیناً با فرمول‌های ریاضی مطابقت ندارد؛ ما از فرمول‌های ریاضی استفاده می‌کنیم؛ ولی همة این محاسبات آماری هستند و کمی هم برداشت شخصی در آن دخیل است ما باید این ماجرا را در آن قالب قرار دهیم در این صورت است که قابل اثبات است.

وقتی آقای طهماسبی مالیات بگیرد حتماً باید صورت وضعیت مالیاتی ارائه کند تا مأموران مالیاتی بدانند که آیا در دفاتر درست ثبت شده است‌؟ آیا به موقع پرداخت شده است‌؟ در نتیجه سایر فعالیت‌های اقتصادی بیمه‌گذاران کاملاً مشخص می‌شود به همین دلیل تعداد زیادی به ویژه کسانی که فرهنگ مالیاتی ندارند از اینکه مبادا سایر فعالیت‌های اقتصادی‌شان شفاف شود برای انجام بیمه مراجعه نمی‌کنند در نتیجه منجر به کاهش فعالیت و رکود شرکت‌های بیمه و در نهایت تضعیف فعالیت‌های کلان اقتصادی می‌شود.

 

* این صحبت شما با صحبت‌های ابتدایی‌تان کاملاً تناقض دارد؛ چون در ابتدا بیان کردید که مالیات بر ارزش افزوده سبب شفافیت می‌شود.

رزاقی: من و بسیاری دیگر با مالیات بر ارزش افزوده مخالف بودیم و من هنوز هم با آن مخالف هستم. بسیاری تأکید داشتند که در 150 کشور مالیات بر ارزش افزوده برقرار است؛ اما باید بگویم آمریکا با آن عظمت، مالیات بر ارزش افزوده ندارد. معتقدم؛ این روند سبب تضییع وقت مردم و صرف هزینة بسیاری از سوی دولت می‌شود و اگر به مالیات موسوم به تجمیع عوارض که در ۲۲ دی 81 تصویب شد، بازگردیم برای ایران بسیار بهتر است. من مالیات بر ارزش افزوده را قابل دفاع نمی‌بینم.

 

طهماسبی: من نیز با آقای رزاقی موافقم. بیمه به نوعی از دولت حمایت می‌کند. در سیل اخیر شرکت‌های بیمه خسارات کسانی را که بیمه بودند پرداخت کردند؛ اما کسانی که بیمه نبودند از دولت مطالبه داشتند که چرا به ما وام بلاعوض نمی‌دهید یا چرا خانه‌های ما را تعمیر نمی‌کنید. ما تصور می‌کنیم که دولت متولی همه چیز است. بیمه پشتیبان دولت است و بار دولت را تا حد بسیاری کاهش می‌دهد بدون اینکه هزینه‌ای به دولت تحمیل کند؛ یعنی عده‌ای شرکت بیمه تأسیس کرده‌اند و خدماتی ارائه می‌دهند که منافع  آن به نوعی عاید دولت می‌شود؛ بنابراین باید از این اشخاص حمایت کرد و قدردان آنها بود.

در حال حاضر به حق بیمة شخص ثالث، حدود ۲۱ درصد عوارض و ۹ درصد مالیات ارزش افزوده بار شده است؛ بنابراین عده‌ای توان بیمه کردن اتومبیل خود را ندارند؛ وقتی با اتومبیل‌شان تصادف می‌کنند یا اتومبیل‌شان سرقت می‌شود باید تمام خسارت را خود تحمل کنند و اگر توان تحمل خسارت وارده را نداشته باشند با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شوند. در صورتی که به علت بی‌احتیاطی یا اشتباه به دیگران آسیب جانی وارد کنند و اتومبیل آنها فاقد بیمة شخص ثالث باشد، باید سال‌ها در زندان بمانند.

در حال حاضر دیة یک نفر در ماه حرام ۳۶۰ میلیون تومان است و دیة مصدومیت گاهی به بیش از یک میلیارد تومان هم می‌رسد. تصور کنید کسی که قادر نیست حق بیمة اتومبیلش را پرداخت کند چگونه می‌تواند دیة به این سنگینی را پرداخت کند؟

دولت‌ها در تمام دنیا از شرکت‌های بیمه حمایت می‌کنند تا دامنة پوشش خود را گسترده کنند؛ لازم است دولت و نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز با درک اهمیت استفاده از انواع بیمه توسط همة افراد حقیقی و حقوقی جامعه با حذف مالیات ارزش افزوده در ارتباط با همة فعالیت‌های بیمه‌ای، موجبات رشد و توسعة هر چه بیشتر بیمه را در کشور فراهم کنند.

 

* آقای طهماسبی، آیا تا به امروز محاسبه‌ای انجام داده‌اید که اگر مالیات بر ارزش افزوده بر حق بیمه‌ها افزوده شود خرید حق بیمه از سوی مردم چقدر کاهش می‌یابد؟

طهماسبی: با توجه به اینکه در حال حاضر نیز در اغلب رشته‌های بیمه‌ای از جمله بیمه‌های اتومبیل، آتش‌سوزی، مهندسی و ... مالیات ارزش افزوده از بیمه‌گذاران دریافت می‌شود؛ بنابراین تاکنون انجام چنین تحقیقی موضوعیت نداشته است؛ ولی شاید لازم بود پژوهشکدة بیمه با نظرسنجی از مردم، اثر حذف مالیات بر ارزش افزوده بر رفتار مشتریان بالقوه و بالفعل شرکت‌های بیمه را مورد بررسی قرار می‌داد. به نظر می‌رسد انجام این تحقیق در شرایطی که لایحة مالیات ارزش افزوده در حال تصویب است، امکان‌پذیر نیست. در صورتی که مجلس شورای اسلامی حذف مالیات ارزش افزوده از عملیات بیمه‌ای را مورد تصویب قرار دهد، می‌توان تأثیر آن بر رشد و توسعة انواع بیمه را طی سال‌های آینده محاسبه کرد.

با توجه به اینکه معافیت مالیاتی بیمه در لایحة دولت نیز وجود داشت؛ هنوز امیدواریم که مالیات بر ارزش افزوده از عملیات بیمه‌ای حذف شود. ظاهراً کمیسیون اقتصادی مجلس به دلیل اینکه حذف مالیات ارزش افزوده موجب کاهش درآمد دولت می‌شود با پیشنهاد دولت مخالفت کرد.

 

* شما معتقدید که این استدلال درست نیست؟

طهماسبی: درست است که درآمد دولت کم می‌شود؛ اما با گرفتن این درآمد، یک سری افراد را از خرید بیمه محروم می‌کنیم که این امر می‌تواند هزینه‌های بسیار بیشتری را به دولت تحمیل کند.

* معتقدید که دولت وظایف مهم‌تری دارد که باید آنها را در نظر بگیرد.

طهماسبی: درست است. در برنامة ششم توسعه پیش‌بینی شده است که در پایان برنامه ضریب نفوذ بیمه به هفت درصد افزایش یابد (هفت درصد میانگین جهانی ضریب نفوذ بیمه است). در حال حاضر طبق نظر رئیس کل محترم بیمة مرکزی، ضریب نفوذ بیمه 4/2 درصد است؛ به تعبیر دیگر پس از گذشت حدود 100 سال از شروع فعالیت بیمه‌ای در کشور، ضریب نفوذ بیمه در کشور 4/2 درصد است، حال چطور انتظار دارید این رقم در برنامة پنج سالة ششم به هفت درصد افزایش یابد؟ مجلس تصویب می‌کند که ضریب نفوذ بیمه باید به هفت درصد افزایش یابد؛ اما چه امکاناتی در اختیار شرکت‌های بیمه قرار می‌دهد تا فعالیت خود را آنقدر گسترش دهند که نه ظرف برنامة ششم بلکه طی برنامة هفتم و هشتم به این درصد نزدیک شویم؟

 

* در واقع قانون‌گذار خود نافی قانون شده است؟

طهماسبی: قانون‌گذار برای رشد شرکت‌های بیمه مانع ایجاد می‌کند. قطعاً با تصویب قانون مالیات ارزش افزوده بر بیمه‌ها ضریب نفوذ بیمه از 4/2 درصد به شکل معناداری به 1/2 درصد و حتی کمتر کاهش خواهد یافت.

 

صلاحی‌‌نژاد: دولتمردان و نخبگان قبول دارند که بیمه نقش حمایتی دارد. بیمه یک کالای حمایتی  است که ثروت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها را تضمین می‌کند و تأمین‌کنندة فعالیت‌های مالی و توسعه‌دهندة سرمایه‌گذاری‌هاست؛ اگر شرکتی آتش بگیرد تنها راه نجاتش بیمه است.

در جلسة کمیسیون اقتصادی، نمایندة مردم لرستان از شرکت‌های بیمه تشکر کرد؛ چرا که مردم سیل‌زده در لرستان بیمه بودند و خسارات خود را از بیمه دریافت کردند و توانستند به سرعت به زندگی خود بازگردند؛ اگر بپذیریم که بیمه نقش حمایتی دارد قطعاً افراد تحت پوشش بیمه سراغ دولت نمی‌روند.

در مورد کار پژوهشی پژوهشکدة بیمه نیز باید بگویم که بر اساس آمار‌هایی که به صورت گراف در کشور ما وجود دارد یک‌سوم خودروها بیمه ندارند؛ البته حدود هشت الی نه میلیون موتورسیکلت وجود دارد که به نظر می‌رسد بیش از ۸۰ الی ۹۰ درصدشان بیمه نیستند. بر اساس آمار موجود بیش از یک میلیون از خودروهای سواری پوشش بیمه‌ای ندارند.

 

* به نظر می‌رسد کسانی که بیمه پرداخت می‌کنند؛ حتی اگر افزایش قیمت هم پیدا کند حق بیمة خود را پرداخت می‌کنند آن دسته از افرادی هم که بیمه پرداخت نمی‌کنند با کاهش مبلغ بیمه ممکن است پرداخت نکند.

صلاحی‌‌نژاد: بیمة شخص ثالث یک کالای اجباری تعزیراتی است و نرخ آن در اختیار شرکت بیمه نیست. تعهد آن نیز در اختیار شرکت بیمه نیست.

دولت نرخ بیمة شخص ثالث و دیه و تعهد آن را نیز تعیین می‌کند. از طرفی اگر شرکت‌های بیمه بیمة شخص ثالث نفروشند مجرم هستند و سازمان تعزیرات می‌تواند شرکت آنها را پلمب کند. شرکت‌های بیمه باید مالیات ارزش افزوده را بر مصرف‌کننده‌ای که می‌خواهد بیمة شخص ثالث خریداری کند تحمیل کند. این ماجرا با آنچه قانون‌گذار دنبال آن است منافات دارد.

 

* مصرف‌کنندگان قبلاً مالیات تقریباً 95 درصد از کالاهایی که بیمه می‌شوند، پرداخته‌اند لطفاً در این‌باره بگویید.

رزاقی: برای روشن شدن این ماجرا به مثالی اشاره می‌کنم بسیاری بر مالیات بر ارث معترض‌اند؛ وقتی این قانون پس از پیروزی انقلاب اسلامی تدوین شد و برای تصویب به مجلس رفت بسیاری با آن مخالفت کردند؛ چون ارث، خانوادگی است و از پدر به فرزند منتقل می‌شود و قبلاً مالیات آن پرداخت شده است؛ اما یک بار دیگر به صرف اینکه ارث از پدر به فرزند انتقال پیدا می‌کند مالیات دریافت می‌شود. وضعیت در مالیات ارزش افزودة بیمه از مالیات بر ارث حادتر است؛ مثلاً برای استفاده از یک اتومبیل به انحاء مختلف از جمله شماره‌گذاری و ... مالیات پرداخت می‌شود و علاوه بر آن بیمه نیز هست حال باید برای بیمه شدن آن نیز مجدداً مالیات بپردازد در حالی که بیمه برای نگهداری و پشتیبانی استفاده است.

 

* آیا مالیات برای دولت و اقتصاد کشور فرصتی ایجاد می‌کند؟

رزاقی: پیام‌های مختلفی نسبت به مالیات مترتب است؛ اولین وجه آن تأمین بودجه است، دومین وجه آن جلوگیری از نوسانات بیهوده و مضر اقتصادی است، مالیات، موجب توزیع عادلانة درآمد می‌شود و در نهایت از نوسانات اقتصادی مضر جلوگیری می‌کند. سومین وجه آن بازتوزیعی است؛ اگر مبلغی در خزانه اضافه بماند میان افراد فقیر و ناتوان توزیع می‌شود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند یارانه بار اضافی بر دوش دولت است؛ اما اگر درست توزیع شود نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود؛ مثلاً خانواده‌ای دو یا سه دانشجوی مستعد دارد و از نظر مالی ناتوان است و یارانه کمک می‌کند تا این خانواده رشد کند پس از رشد می‌توان از دانشجویانی که حالا به ثمر رسیده‌اند برای رشد اقتصادی کشور استفاده کرد؛ بنابراین هر یارانه‌ای بار مالی بر دولت نیست.

 

* یارانه می‌تواند سبب افزایش فروش هم شود.

رزاقی: اگر در جای خود درست محاسبه شود خوب است. من مخالفم که همة اقشار مختلف نام‌نویسی کنند و سر ماه یارانه‌ای بگیرند. ما باید خانواده‌ها را شناسایی کنیم؛ سپس یارانه بپردازیم.

مالیات‌های غیر مستقیم تا ۵۰ سال پیش منفور بودند و همگان معتقد بودند باید این نوع مالیات‌ها حذف شوند و مجدداً به مالیات‌های مستقیم تبدیل شوند؛ اما کم‌کم متوجه شدند که مالیات غیر مستقیم نرخ پایینی دارد؛ به همین دلیل به مرور زمان طرفدار پیدا کرد و به مالیات بر ارزش افزوده تبدیل و فراگیر شد؛ مالیات غیر مستقیم منفور بود؛ چون خانوادة ضعیف هشت نفره باید مالیات بیشتری نسبت به خانوادة متمول سه نفره می‌پرداخت و این وضعیت از نظر عدالت مالیاتی قابل توجیه نیست.

 

صلاحی‌‌نژاد: معاملات بیمه معاملات پیچیده‌ای است. یک معاملة غیر بیمه‌ای دو طرف دارد؛ اما معاملات بیمه دو طرف ندارد. طرف‌های معامله بیش از دو نفر هستند؛ یک بیمه‌گر، یک بیمه‌گذار، یک بیمه‌شده و یک ذی‌نفع. ممکن است در بعضی فرآیندهای بیمه‌گری هر چهار طرف در معامله درگیر باشند. در قراردادهای اتکایی و کنسرسیوم میان شرکت‌ها پیچیدگی‌هایی وجود دارد که هزینه‌های دولت را افزایش می‌دهد؛ به همان دلیل که معتقدیم بانک‌ها باید در بعضی از معاملات به دلیل پیچیدگی‌های خود معاف از مالیات باشند معاملات در بیمه‌ها نیز پیچیدگی‌هایی دارند. در بعضی از مراودات و معاملات بیمه واسطه‌های بسیاری وجود دارند.

پیچیدگی معاملات بیمه گرفتن مالیات بر ارزش افزوده را پیچیده می‌کند؛ مثلاً اگر یک شرکت بیمه با سازمانی مانند بیمه‌های تکمیلی قرارداد می‌بندد بخشی از حق بیمه را خود او و بخش دیگر را کارکنانش می‌پردازند. طرف بیمه‌گر ممکن است آن سازمان باشد از طرفی بیمه خسارت را به آن کارکنان می‌دهد نه به آن سازمان.

نکتة دیگر اینکه اگر دولت دنبال فرارهای مالی است باید بگویم؛ اتفاقاً شفاف‌ترین معاملات در کشور مربوط به معاملات بیمه‌گری است؛ چون در صدور هر بیمه‌نامه دولت از بیمة مرکزی سهم می‌گیرد و هیچ بیمه‌گری نمی‌تواند از این ماجرا فرار کند؛ مثلاً وقتی عملیات بانکی اتفاق می‌افتد دیتاها در بانک مرکزی موجود هستند. در بیمه نیز وقتی بیمه‌نامه‌ای صادر می‌شود بیمة مرکزی در جریان است؛ بنابراین فرار در اینجا معنا ندارد.

اگر دولت به دنبال کسب درآمد از مردم است باید این مالیات را از مصرف کالاهای ضروری بگیرد یا از کالاهایی که قصد دارد در مورد آنها محدودیت مصرف ایجاد کند؛ مثل لوازم آرایشی، بنزین و ... آیا دولت از مصرف دارو، نان، بیمه و ... باید برای خود درآمد ایجاد کند؟

 

رزاقی: میان یک مودی معتبر یا غیر معتبر تفاوت بسیاری وجود دارد. طبق مادة 18 قانون مالیات بر ارزش افزوده همة کسب و کارها ملزم به ثبت‌نام نیستند تا به حال هفت فقره فراخوان داده شده و هفت فقره ثبت‌نام نیز انجام شده است. کسب و کارهایی که ثبت نام نکرده‌اند؛ همچون بوتیک، بزار، خواروبار فروش، سوپرمارکت و ... کالای مورد نظر خود را از عمده فروش خریداری و مالیاتی هم پرداخته‌اند؛ به تعبیر دیگر مجموع پولی که پرداخته‌اند هم قیمت جنس و هم مالیات است؛ اما خرده‌فروشان روی مبلغ کالا درصدی سود هم دریافت می‌کنند؛ اما بیمه و بانک نمی‌توانند چنین کاری کنند؛ بنابراین اعتبار مودی در این قضیه بسیار اهمیت دارد.

 

طهماسبی: به نظرم خدمات بیمه‌ای را به هیچ‌وجه نمی‌توان با خدمات هتل‌داری، تعمیر خودرو، حمل و نقل و ... مقایسه کرد. شما وقتی در هتل اقامت می‌کنید در واقع از امکاناتی استفاده می‌کنید و در مقابل پول می‌پردازید. از این‌رو نمی‌توان بیمه را با خدمات دیگر مقایسه کرد؛ چون در بیمه خدماتی به افراد ارائه نمی‌شود؛ به تعبیر دیگر با خرید بیمه تنها خیال‌تان آسوده می‌شود. خدمات بیمه‌ای صرفاً تا حدودی با خدمات بانکی قابل مقایسه است و با هیچ خدمت دیگری قابل مقایسه نیست.

نکتة دیگر اینکه مجلس محترم لایحة صندوق بیمة همگانی خطرات طبیعی را تصویب کرد که طبق این لایحه تا ده سال آینده بخش قابل توجهی از حق بیمة ساختمان‌های تحت پوشش بیمه را باید دولت پرداخت کند و بخش کمتری در قبض برق می‌آید تا مردم پرداخت کنند. چرا دولت چنین کاری می‌کند؟ چرا یارانه می‌دهد؟ چرا به بیمه‌های بازرگانی یارانه نمی‌دهد؟ چرا برای بیمه‌های خودرو یارانه نمی‌دهد؟ هر قدر بیمه گسترش پیدا کند بار دولت کاهش می‌یابد.

دولت نباید متناقض عمل کند؛ مثلاً برای حوادث طبیعی یارانه بدهد؛ اما در جای دیگر از شرکت‌های بیمه بخواهد که از بیمه‌گذاران ۹ درصد مالیات بگیرند و به دولت بپردازند در حالی که این میزان مالیات می‌تواند موجب کاهش رغبت مردم به خرید بیمه شود که مسلماً دود آن به چشم دولت نیز خواهد رفت.

 

صلاحی‌‌نژاد: ضریب نفوذ بیمه در ایران در مقایسه با کشورهای همسایه بالاترست. در منطقه وضعیت خوبی داریم؛ اما ضریب نفوذ بیمه در دنیا بالای شش درصد است و در ایران هنوز به گفتة مقامات نظارتی 4/2 است؛ بنابراین بسیار عقب هستیم. صنعت بیمه نیاز به رشد دارد و این رشد در گرو توسعة اقتصادی است؛ بنابراین به جای آنکه به صنعتی که رشد ندارد یارانه دهیم از طریق وضع مالیات بر آن مقابل رشد آن را می‌گیریم.

در سیل اخیر بسیاری از مردم با ادبیات بیمه و خدمات آن آشنا شدند افراد بسیاری بیمة آتش‌سوزی خریدند و بیمه رشد کرد؛ اما امروز دولت با وضع مالیات بر بیمه مقابل توسعه و افزایش ضریب نفوذ آن را می‌گیرد در حالی که باید حمایت کند.

 

* اما دولت مخالف است و این مجلس است که بیمه را معاف از مالیات در نظر نگرفته است.

صلاحی‌‌نژاد: بر اساس اطلاعاتی که به دست‌مان رسیده متوجه شدیم که بدنة سازمان مالیاتی در این امر دست دارند. مدیران سازمان مالیاتی موافق این امر نیستند؛ ولی معاونان سازمان مالیاتی موافق هستند. آنها معتقدند که سه الی پنج هزار میلیارد تومان به صندوق خزانه وارد می‌شود؛ اما باید بگویم که این هزینه به نادرست بر مردم تحمیل می‌شود؛ البته اگر نمایندگان مجلس به دنبال منافع مردم هستند باید جلوی این هزینه‌ها را بگیرند؛ چون بیمه کالایی ضروری است و نباید مالیات بر آن در نظر گرفته شود.

* به این ترتیب آقای الیاس حضرتی موافق با دولت است؟

صلاحی‌‌نژاد: کمیسیون اقتصادی مجلس هماهنگ با دولت است در حالی که باید حامی منافع مردم باشد.

 

* آقای صلاحی‌‌نژاد، به پیچیدگی‌های معاملات بیمه اشاره کردید؛ بحث مالیاتی برای نماینده‌ها و شبکة فروش چه پیچیدگی‌هایی ایجاد کرده است؟

صلاحی‌‌نژاد: به طور حتم میزان فروش آنها کاهش می‌‌یابد. دولت دنبال ایجاد شغل و درآمد است؛ اما با تصویب این لایحه بسیاری از نمایندگی‌های فروش شرکت‌های بیمه غیر فعال خواهند شد. طبق آمار موجود سال گذشته صنعت بیمه حدود ۵۰ هزار شبکة نمایندگی فعال داشت که اخیراً آقای سلیمانی اعلام کرد که این تعداد به ۶۵ هزار نفر افزایش یافته است از طرفی بیش از ۷۰ الی ۸۰ درصد فروش پورتفوی صنعت بیمه توسط شبکة نمایندگی اتفاق می‌افتد که اگر هزینه‌ها را افزایش دهیم درآمد نمایندگی‌ها به شدت کاهش می‌یابد و چون فروش ندارند غیر فعال می‌شوند.

 

* با توجه به اینکه دولت در شرایط تحریم قرار دارد؛ بنابراین به وضعیت روز خود می‌اندیشد.

رزاقی: اصولاً هر صنفی سنگ خود را به سینه می‌زند. سوءتفاهم نشود که بیمه قد علم کرده تا بدون توجه به سایر جوانب از پرداخت مالیات معاف شود این‌طور نیست. دولت و مجلس نباید به شکل انتزاعی تصمیم بگیرند. در تدوین قانون مالیات در ایران، جامعه‌شناختی و روان‌شناختی وجود ندارد؛ اگر مردم یک کشور آمادگی ندارند دولت باید کمی دست به عصا و با احتیاط حرکت کند. در کنار این معافیت‌ها باید زمینه‌های جبرانی پیش‌بینی شود. در موارد بسیاری می‌توان مالیات بر درآمد را تقویت کرد؛ چون عملاً در ایران مالیات بر دارایی وجود ندارد؛ مثلاً فردی ویلایی 100 میلیاردی دارد که دولت می‌تواند سالی یک الی دو درصد مالیات دریافت کند یا بسیاری از مردم اتومبیل میلیاردی دارند اگر پنج درصد از این اتومبیل‌ها مالیات دریافت شود هیچ اتفاقی نمی‌افتد. موارد بسیاری از این دست وجود دارند.

ممکن است عده‌ای بگویند که شرکت‌های بیمه سود کلانی دارند؛ اما باید بدانیم که این سود کلان تقسیم می‌شود. در مادة ۱۰۵ که گفته شده نرخ مالیاتی اشخاص حقوقی ۲۵ درصد نسبت به درآمد کنترل مالیات است؛ اما در تبصرة ۴ گفته شده که وقتی شرکتی، مالیات پرداخت می‌کند بخشی از سودی که میان صاحبان سهام توزیع می‌شود مشمول مالیات مجدد نیست؛ این درست نیست؛ چون در نهایت سود عاید سهام‌دار می‌شود در این صورت نباید در اصلاحیة 27 بهمن 80 مالیات مجموع درآمد را کنسل می‌کردند؛ بلکه باید آن را احیا کنند تا مالیات مجموع درآمد باشد در نتیجه اگر شرکت بیمه یا غیر بیمه سود بیشتری داشت به سهام‌دار برسد؛ اگر سهام‌داری، مالیاتی با نرخ کمتر داده است باید در اقتصاد مالیات جمع درآمد با نرخ بالاتر جبران کنند و مالیات بر حق متعارف و متعادل بگیرند؛ بنابراین وقتی ما از معافیت مالیات بر ارزش افزودة بیمه حمایت می‌کنیم منظورمان این نیست که زوایای دیگر را نبینند.

در جمع‌بندی باید بگویم که بیمه تشابه بسیاری با فعالیت‌های بانکی دارد. هر قدر سرعت گردش پول، بیشتر باشد اقتصاد فعال‌تر است. بیمه حافظ اموال مردم و تأمین‌کنندة بخش هزینه‌های دولت است در نتیجه جای توجیه است که بیمه را از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف کنند.

 

طهماسبی: در بخش واحدهای مسکونی ۱۰ الی ۱۵ درصد ساختمان‌ها بیمه هستند؛ به‌رغم تلاش و تبلیغات شرکت‌های بیمه استقبالی از این بیمه صورت نگرفته است و افزودن مالیات بر ارزش افزوده به حق بیمه نیز فروش این بیمه را با مشکلات بیشتری مواجه خواهد کرد.

در مورد اینکه آیا دریافت مالیات بر ارزش افزوده از بیمه‌گذاران فرصتی برای شرکت‌های بیمه تلقی می‌شود یا نه، باید بگویم که شرکت‌های بیمه مالیات را از مردم دریافت می‌کنند؛ اما در مقابل آن برای خرید بیمة اتکایی، پرداخت کارمزد نمایندگان و کارگزاران بیمه، خریدهایی که برای ادارة شرکت انجام می‌شود باید مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند به این ترتیب بخشی از مالیات‌های ارزش افزوده‌ای که شرکت‌های بیمه پرداخت می‌کنند با مالیاتی که از مردم می‌گیرند تهاتر می‌شود؛ اگر قرار است فعالیت شرکت‌های بیمه در بخش صدور بیمه‌نامه از مالیات معاف شود حتماً باید به بیمة اتکایی و کارمزدهایی که شرکت‌های بیمه پرداخت می‌کنند نیز توجه شود؛ به تعبیر دیگر کل پروسة عملیات بیمه‌ای باید از مالیات بر ارزش افزوده معاف شود.

در جمع‌بندی صحبت‌هایم باید بگویم که در حال حاضر مالیات بر ارزش افزوده را از بیمه‌گذاران حقیقی و حقوقی می‌گیریم و تفاوتی میان آنها قائل نیستیم. بیمه‌گذاران حقیقی در برخی از رشته‌ها بسیار گسترده هستند؛ مثل بیمة شخص ثالث که بیش از 20 الی 25 میلیون بیمه‌گذار داریم که قطعاً پرداخت مالیات در آنها نارضایتی ایجاد می‌کند و عده‌ای ممکن است بیمه نخرند؛ چون وضعیت اقتصادی مردم زیاد خوب نیست. مشتری بیمة عمر، بیمة درمان و بیمه‌های اتومبیل عمدتاً اشخاص حقیقی و مردم عادی جامعه هستند که توان پرداخت مالیات بر ارزش افزوده را ندارند. ما باید به وضع مالی آنها توجه کنیم. رشته‌های دیگر مثل بیمة باربری، مهندسی و ... افراد عادی جامعه نیستند؛ بلکه شرکت‌ها هستند و دریافت مالیات از این قشر فشار کمتری بر آنها وارد می‌کند؛ هر چند اعتقاد دارم که از این دسته نیز نباید مالیات گرفت؛ چون بیمه باید شرایطی داشته باشد که همه مایل به خرید آن  باشند. ما باید مردم را تشویق به خرید بیمه کنیم.

 

صلاحی‌‌نژاد: دوستان به نکات مهم اشاره کردند. منابع درآمدی دولت در شرایط تحریم‌های اقتصادی به شدت کاهش پیدا کرده است از این‌رو به فکر تأمین منابع بودجة خود است؛ اما به نظر می‌رسد باید تدبیر دیگری برای تأمین درآمد دولت اندیشیده شود. دریافت مالیات از کالاهای حمایتی کار درستی نیست. پیشنهادم این است که اگر دولت به دنبال تأمین منابع درآمدی خود است راه‌های دیگر را انتخاب کند؛ مثلاً مالیات ارزش افزوده را در کالاهای مصرفی مضر مانند لوازم آرایشی، نوشابه و غیره از ۹ درصد به ۱۲ درصد افزایش دهد و در مقابل کالاهای دیگر را از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف کند؛ چرا که بیمه یک کالای حمایتی است و اصلاً کالای مصرفی نیست. بیمه برای جامعه و دولت نقش امنیتی دارد؛ اگر این امنیت را از جامعه بگیریم عواقب جبران‌ناپذیری خواهد داشت.

طبق پژوهش‌های پژوهشکدة بیمه مدل دریافت مالیات ارزش افزوده در کشورهای مختلف دنیا متفاوت است. انتظار می‌رود که با حذف مالیات ارزش افزودة بیمه شاهد رشد اقتصادی باشیم. شاخص نفوذ بیمه یکی از مؤلفه‌های توسعة اقتصادی در بسیاری از کشورهاست که اگر جلوی رشد آن را بگیریم قطعاً دچار مشکل خواهیم شد.