آیین- بررسی‌ها نشان می‌دهند در میان شرکت‌های بیمة فعال در بازار سرمایه ، بیمة آسیا با مانده سرمایه‌گذاری بلندمدت حدود 10 هزار میلیارد ریالی صدرنشین است. شرکت‌های البرز، کوثر، سامان و دانا نیز از این نظر در رتبه‌های بعدی قرار دارند.// در این میان، درصد تقسیم سود در شرکت‌های ملت، پارسیان، دی، سرمد، ما، نوین، اتکایی امین و خاورمیانه حدود 80 تا 90 درصد بوده است. دیگر شرکت‌ها نیز (به غیر از شرکت‌های زیان‌ده) بین 10 تا 40 درصد را اجرایی کرده‌اند.

به گزارش سایت تحلیلی-خبری آیین به نقل از بیمه داری نوین شرکت‌های سهامی بنا بر قانون، عمر بی‌نهایت دارند و فقط با تصمیم سهامداران (یا دادگاه) مبنی بر انحلال یا ورشکستگی، به فعالیت خود پایان می‌دهند. این موضوع باعث شده شرکت‌ها در طول عمر خود همواره به فکر توسعة پایدار باشند تا بتوانند در گام نخست خود را در گردونة رقابت با شرکت‌ها هم‌گروه نگه دارند و گام بعد سهم خود از بازار را افزایش دهند. به صورت تئوریک، تعاریف مختلفی برای ‌‌‌‌توسعة پایدار شرکت‌ها ارائه و سنجه‌های متعددی نیز برای اندازه‌گیری آن در نظر گرفته می‌شود. این مفهوم برای شرکت‌های گروه بیمه نیز همچون دیگر شرکت‌ها مصداق دارد و عوامل مختلفی برای اندازه‌گیری توسعة پایدار در شرکت‌های بیمه در سطح ایران و جهان معرفی شده است. با این وجود، با توجه به عملیات شرکت‌های بیمه و صورت‌های مالی آنها، نگارنده سه سنجه را برای بررسی توسعة پایدار در آنها در نظر گرفته و شرکت‌ها را بر اساس این سه عامل دسته‌بندی کرده است. این سه معیار، سهم بیمه‌های عمر در سبد بیمه‌ای، سهم سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت به کل دارایی‌ها و درصد سود تقسیمی در مجمع را شامل می‌شود. این بررسی عملکرد شرکت‌های بیمة خصوصیِ پذیرفته‌شده در بازار سرمایه در سال 97 را نیز در بر می‌گیرد.

 

سهم بیمه‌های عمر در سبد بیمه‌ای

یکی از جنبه‌های توسعة پایدار برای شرکت‌ها جنبة اقتصادی آن است که مهم‌ترین وجه آن پایداری درآمدهای شرکت است. شرکت‌های بیمه نیز از این قائده مستثنی نیستند. از آنجا که قراردادهای مربوط به بیمه‌های عمر و زندگی در دوره‌های طولانی‌مدت منعقد می‌شوند و جریانات نقدی حاصل از آنها عمدتاً پایداراست در زمره درآمدهای پایدار شرکت قرار می‌گیرند؛ بنابراین می‌توان گفت؛ هر شرکتی که وزن بیشتری از سبد بیمه‌ای خود را به بیمة عمر اختصاص دهد دارای درآمدهای پایداری‌تری در زمینة فعالیت‌های بیمه‌ای است. وابستگی به یک نهاد یا ارگان خاص می‌تواند یکی دیگر از عوامل پایداری درآمدهای شرکت‌های بیمه از محل حق بیمه‌های صادره باشد.

بر اساس صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه در سال 97، شرکت بیمة پاسارگاد با اختلاف قابل توجه نسبت به دیگر شرکت‌ها، بیشترین حق بیمه را در رشتة عمر (به لحاظ ریالی) دریافت کرده است. شرکت‌های بیمة کوثر، آسیا، سامان و دانا در این زمینه در رده‌های بعدی جای دارند.

به لحاظ درصدی نیز، بیمة زندگی خاورمیانه صددرصد از سبد بیمه‌ای (به دلیل ماهیت فعالیت) به بیمة عمر اختصاص داده است. پس شرکت بیمة پاسارگاد با اختصاص حدود 60 درصد از سبد بیمه‌ای خود به بیمة زندگی در ردة دوم قرار دارد. شرکت‌های بیمة کارآفرین و سامان نیز در این زمینه در رده‌های بعدی قرار دارند.

 

سهم سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت به کل دارایی‌ها

یکی دیگر از درآمدهای مهم در شرکت‌های بیمه درآمدهای سرمایه‌گذاری است. میزان وزن‌دهی به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت نسبت به کل مانده دارایی‌ها یکی از عواملی است که می‌توان آن را یکی از فاکتورهای توسعة پایدار و مطمئن در شرکت‌های بیمه دانست. هر چه میزان سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه در دارایی‌های با سررسید بلندمدت و مطمئن بیشتر باشد توجه این شرکت‌ها به توسعة پایدار شرکت بیشتر است. بررسی‌ها نشان می‌دهند در میان شرکت‌های بیمة فعال در بازار سرمایه در پایان سال 97، بیمة آسیا با مانده سرمایه‌گذاری بلندمدت حدود 10 هزار میلیارد ریالی صدرنشین است. شرکت‌های البرز، کوثر، سامان و دانا نیز از این نظر در رتبه‌های بعدی قرار دارند. نکتة قابل توجه آنکه رقم مورد اشاره تنها به مانده سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت این شرکت‌ها اشاره دارد. آنچه مسلم است ترکیب سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت این شرکت‌ها و ریسک هر یک از این دارایی‌ها در توسعة پایدار شرکت است. در میان شرکت‌های بیمه‌ای، مدیران شرکت‌های بیمة تعاون، اتکایی امین و حکمت تمام تمرکز خود را بر سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت قرار داده و مانده سرمایه‌گذاری بلندمدت آنها صفر است.

برای تعدیل میزان سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت نسبت به اندازة شرکت، به طور معمول سهم سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت نسبت به کل دارایی‌ها ملاک عمل قرار می‌گیرد. شرکت‌های مورد بررسی در این گزارش به صورت میانگین حدود 9 درصد از مانده دارایی‌های خود را به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت اختصاص داده‌اند. در این میانه بیمة سرمد با اختصاص حدود 30 درصد از دارایی‌های خود به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت بیشترین بها را در بین شرکت‌های گروه به این طبقه از دارایی‌ها داده است. شرکت‌های بیمة سامان و بیمة زندگی خاورمیانه نیز با اختصاص حدود 25 درصد از دارایی‌ها خود به این طبقه در رده‌های بعدی قرار دارند. به لحاظ درصدی نیز شرکت‌های بیمة تعاون، اتکایی امین، حکمت ، حافظ، معلم و نوین کمترین درصد از دارایی‌ها را به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت تخصیص داده‌اند.

 

درصد سود تقسیمی در مجمع

فاکتور دیگری که نه تنها برای سنجیدن توسعة پایدار در شرکت‌های بیمه‌ای، بلکه برای تمامی شرکت‌ها از آن استفاده می‌شود، میزان انباشت سود است. مجمع عمومی عادی شرکت‌ها به صورت سالیانه برگزار می‌شود که در آن سهامداران با تصویب صورت‌های مالی، بخشی از سود حاصل فعالیت‌های شرکت در دورة قبلی را تقسیم و مابقی را در قالب سود انباشته در شرکت نگه می‌دارند تا به صورت سرمایه‌گذاری مجدد از عواید آن بهره‌مند شوند. بر این اساس، هر چه درصد تقسیم سود در شرکتی کمتر (یا به عبارتی انباشت سود بیشتر) باشد این شرکت به احتمال بیشتری در آینده با توسعة پایدار همراه خواهد بود.

بر اساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده از مجامع عادی سالیانه شرکت‌ها برای تصویب صورت‌های مالی و تقسیم سود سال 97، شرکت‌های بیمة پارسیان، اتکایی امین و ملت، بیشترین سود تقسیمی را به لحاظ ریالی در میان شرکت‌ها داشته‌اند. در این میان شرکت‌های بیمة تعاون، آرمان، حافظ، دانا، رازی، سینا، میهن و کارآفرین به دلایل متعدد همچون زیان‌ده بودن هیچ سودی در مجامع خود تقسیم نکرده‌اند.

در این حوزه نیز به لحاظ ایجاد قابلیت قیاس میان شرکت‌ها، نسبت سود تقسیم‌شده به کل سود قابل تقسیم (سود انباشته شده تا قبل از تاریخ مجمع) ملاک عمل قرار گرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ شرکت‌های سوددهِ فعال در صنعت بیمه به صورت میانگین حدود 55 درصد از سود سال 97 خود را میان سهامداران تقسیم کرده‌اند. در این میان، درصد تقسیم سود در شرکت‌های ملت، پارسیان، دی، سرمد، ما، نوین، اتکایی امین و خاورمیانه حدود 80 تا 90 درصد بوده است. دیگر شرکت‌ها نیز (به غیر از شرکت‌های زیان‌ده) بین 10 تا 40 درصد را اجرایی کرده‌اند.

 

 

 

با در نظر گرفتن سنجه‌های فوق به عنوان معیارهایی برای تمرکز شرکت‌ها بر توسعة پایدار، می‌توان ریشة حرکت یا عدم حرکت شرکت به سمت توسعة پایدار را در گرو تصمیمات مدیریت و سهامداران شرکت دانست. تمرکز مدیران برای به دست آوردن درآمدهای کوتاه‌مدت (و غیر پایدار) برای بر جا گذاشتن کارنامه‌ای مثبت در کوتاه‌مدت، یکی از بزرگ‌ترین معضلات در شرکت‌های بیمه است که ریشه در دوران کوتاه مدیریت و عدم اطمینان مدیران به آیندة کاری و مدیریتی خود دارند. به عقیدة نگارنده رصد برنامه‌های کاری مدیران از سوی سهامداران عمده و هیئت مدیره‌های غیر موظف است که می‌تواند این معضل را تا حدودی حل و فصل کند به گونه‌ای که هیئت مدیره خط و مشی‌های کلی شرکت را تعیین کنند و مدیران، صرفاً نقش اجراکننده را داشته باشند. موضوعی که سهامداران عمده به عنوان تعیین‌کنندگان اعضای موظف و غیر موظف هیئت مدیره و شرح وظایف آنها، می‌توانند تصمیم‌گیرندة نهایی آن باشند.

موضوع دیگر که حتی از حیطة وظایف هیئت مدیره نیز خارج است میزان سود تقسیمی شرکت است که به صورت مستقیم به تصمیمات سهامداران عمده بازمی‌گردد. تجربه نشان داده در بسیاری از شرکت‌های بیمه سهامداران عمده (که عموماً بانک‌ها و نهادهای خصولتی هستند) بنا به منافع کوتاه‌مدت خود و بدون در نظر گرفتن مصالح شرکت، بیشترین سود ممکن را تقسیم می‌کنند. این موضوع شرکت را از نقدینگی تهی و در پیمودن مسیر توسعة پایدار با مشکل مواجه می‌کند. با این تفاسیر می‌توان در زمینة توسعة پایدار در شرکت‌ها به ویژه شرکت‌های بیمه مسئولیت عمده را به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر گردن سهامداران عمده گذاشت موضوعی که گاه قربانی منافع شخصی و گروهی شده و حق سهامداران خرد در این بین ضایع می‌شود.